Arpacık nedir, nasıl geçer? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

25 Eylül 2020

0 33 4 dakika okuma süresi

Arpacık, göz kapağının üzerinde veya içinde kırmızı ve ağrılı bir şişliğe neden olan bir tür enfeksiyondur. Yaygın görülen bir durumdur. Göz kapağında hassasiyet ve yanma hissi, kaşıntı, göz akıntısı gibi belirtilere de neden olabilir. Rahatsız edici ve ağrılı olsa da genellikle ciddi bir sağlık sorunu oluşturmaz. Çoğu zaman basit ev tedavileriyle 1-2 hafta içinde kendiliğinden düzelir. Arpacığa nazikçe ılık suyla kompres uygulamak, irinin daha kolay salınmasına ve ağrı ve şişliğin giderilmesine yardımcı olur. Arpacık bulaşıcıdır, yastık kılıfı, havlu çarşaf gibi malzemelerin ortak kullanımı sonucu bakteri bir diğer kişiye aktarılabilir. Eğer arpacığınız bir haftadan uzun sürdüyse ve görüşünüzü etkiliyorsa mutlaka bir doktora danışın.

Arpacık nedir?

Arpacık (hordeolum), göz kapağının kenarına yakın sivilce gibi hassas ve kırmızı bir yumruya neden olan lokalize bir enfeksiyondur. Çoğu arpacık bakteriyel enfeksiyondan kaynaklanır ve ağrılıdır. İki türü vardır:

Dış arpacık: Göz kapağının dış kenarı boyunca, kirpiğin dibinden doğru büyür. Çoğunlukla kirpik folikülündeki ya da yağ veya ter bezlerindeki bir enfeksiyon nedeniyle oluşur ve sivilce gibi görünebilir. Sararabilir, irinle dolabilir ve ağrılı olabilir.
İç arpacık: Şişlik göz kapağının içinde gelişir. Dış arpacığa göre daha acı vericidir. Çoğunlukla, göz kapağındaki, gözü kaplayan filmin bir bölümünü oluşturan bir salgıyı üreten meibomius bezindeki bir enfeksiyondan kaynaklanır.

Şalazyon nedir?

Göz kapağında iltihaplanmaya neden olan başka bir durum da şalazyondur. Kirpiklerin yakınındaki küçük yağ bezlerinden birinde tıkanma olduğunda meydana gelir. Arpacıktan farklı olarak, şalazyon genellikle ağrılı değildir ve en çok göz kapağının iç tarafında belirgindir. Genişlerse, göze baskı yapabilir ve bulanık görmeye neden olabilir.

Arpacık neden çıkar?

Göz kapaklarında, özellikle kirpiklerin çevresinde çok sayıda minik yağ bezi vardır. Arpacık, bu yağ bezlerine giren ve tahriş eden bakterilerden (genellikle stafilokok bakterileri) kaynaklanır. Normalde göz derisinde zararsız bir şekilde bulunan bu bakteriler, bazen ölü deri hücreleri, kir ve yağ ile birlikte sıkışarak yağ bezlerini tıkayabilirler ve çoğalarak arpacık oluşmasına neden olurlar.

Stafilokok bakterileri aynı zamanda burunda bulunurlar. Burundan gelen mukusa ve ardından göze dokunmak da stafilokokun göz kapağına yayılmasına neden olabilir.

Arpacık risk faktörleri

Aşağıdaki durumlar, arpacık riskini artırabilir:

Son kullanma tarihini geçmiş kozmetik ürünler kullanmak,
Yatmadan önce göz makyajını temizlememek,
Kontakt lensleri takmadan önce dezenfekte etmemek,
Elleri iyice yıkamadan kontakt lensleri takmak ya da çıkarmak,
Kötü beslenmek,
Uyku eksikliği,
Hane halkından birinin arpacığı olması,
Blefarit (göz kapağı enfeksiyonu)

Arpacık her yaştan insanı etkilese de, ergenlerde daha sık görülmektedir.

Gözde arpacık belirtileri

Göz kapağında küçük bir yumru
Ağrı
Kırmızılık
Hassasiyet ve yanma hissi
Göz kapağında şişlik
Göz kaşıntısı
Göz kapağı düşüklüğü
Göz akıntısı ve göz kapaklarının kenarlarında kabuklanma
Işığa karşı hassasiyet
Gözü açıp kaparken rahatsızlık
Gözde bir nesne olduğu hissi

Arpacık genellikle küçük bir sivilce ile başlar. Sonrasında sivilcenin olduğu bölge ya da tüm göz kapağı şişebilir. Genellikle tek bir gözde görülür. Ancak aynı gözde birden fazla arpacık olabilir. Arpacık genellikle görme sorunlarına neden olmaz.

Arpacık 1 haftadan daha uzun süre devam ederse, görme sorunları ortaya çıkarsa, şişlik özellikle ağrılı hale gelirse, kanarsa, yüzün diğer kısımlarına yayılırsa, göz kapağı veya gözler kızarırsa mutlaka bir doktora görünmek gerekir.

Arpacık tedavisi

Çoğu arpacık, herhangi bir tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden kaybolur. İltihap boşaldıktan hemen sonra semptomlar hızla iyileşmeye başlar. Evde uygulanan basit tedaviler çoğu zaman işe yarar ve rahatlamaya yardımcı olur. Ancak uzun süre iyileşmeyen vakalarda aşağıdaki tedaviler uygulanabilir:

Antibiyotik tedavisi: Göz kapağına uygulamak için antibiyotikli göz damlaları veya topikal bir antibiyotik krem reçete edilebilir. Göz kapağı enfeksiyonu devam ederse veya göz kapağının dışına yayılırsa, oral antibiyotik de kullanmak gerekebilir.
Drenaj: Eğer antibiyotik tedavisine rağmen arpacık iyileşmezse doktor küçük bir kesiyle irini boşaltabilir.

Arpacığınız için topikal steroid kullanmaktan kaçının. Yan etkilere neden olabilirler.

Arpacık nasıl geçer?

Ilık kompres yapın

Bir arpacığı tedavi etmenin en etkili yolu ılık kompres yapmaktır. Sıcaklık, irinin yüzeye çıkmasına yardımcı olur. Ayrıca irini ve yağı çözerek akmasını kolaylaştırır.

Temiz bir bezi ılık suyla ıslatın. Su çok sıcak olmamalıdır.
Bezi nemli olacak ama damlamayacak şekilde sıkın.
Ardından dikkatlice gözünüzün üzerine yerleştirin ve 5-10 dakika boyunca gözünüzde tutun.
Bunu günde 3-4 kez tekrarlayın.

Göz kapaklarınızı temizleyin

Göz kapaklarını temizleme hem arpacığın hızlı iyileşmesine hem de gelecekteki arpacıkların önlenmesine yardımcı olur. Temizlik drenajı teşvik eder ve bakteri zarlarını parçalar:

Göz yakmayan bir bebe şampuanını biraz ılık suyla karıştırın
Bir pamukulu çubuk ya da temiz bir bez yardımıyla göz kapaklarınızı nazikçe silin.
Temizlik için salin solüsyonu da kullanabilirsiniz.

Ilık çay poşeti kompresi yapın

Kompres için ılık bez yerine ılık bir çay poşeti de kullanabilirsiniz. Siyah çay en iyi sonucu verir çünkü şişliği azaltır ve antibakteriyel özelliktedir.

Kaynamış bir bardak suya bir siyah çay poşetini koyun.
Çay yaklaşık 1 dakika demlendikten sonra biraz ılımasını bekleyin.
Poşeti 5-10 dakika gözünüzde tutun.
Eğer iki gözde de arpacık varsa her göz için ayrı bir çay poşeti kullanın.
Günde iki kez bu uygulamayı yapın.

Ağrı kesiciler

Eğer çok ağrınız varsa ibuprofen veya parasetamol gibi reçetesiz bir ağrı kesici kullanabilirsiniz. Doğru dozu için kullanma talimatını okuyun. Ağrınız günlük hayatınızı olumsuz etkileyecek boyuttaysa doktorunuzu arayın. 16 yaşın altındaki çocuklara aspirin vermeyin.

Makyaj yapmayın

Arpacık varsa makyaj yapmaktan kaçının. Makyaj, gözü daha fazla tahriş edebilir ve iyileşme sürecini geciktirebilir. Ayrıca bakteriler makyaj malzemelerinize ve aletlerinize bulaşabilir ve enfeksiyonu diğer gözünüze de yayabilirsiniz. Yeniden kullanılabilir fırçalarınızı düzenli olarak yıkayın. 3 aylıktan eski göz makyaj ürünlerini atın.

Kontakt lens kullanmayın

Kontakt lens kullanıyorsanız, arpacık iyileşene kadar gözlük takın. Arpacıktaki bakteriler temas noktalarına bulaşabilir ve enfeksiyonu yayabilir. Ayrıca arpacık iyileştikten sonra da enfeksiyonun tekrarını önlemek için yeni bir kontak lens setine geçin.

Arpacığı patlatmayın

Bir arpacığı patlatmak, sıkmak veya dokunmak ihtiyacı hissedebilirsiniz. Ancak bunu yapmayın. Arpacığın içinden çıkan irin ve salgılar enfeksiyonun yayılmasına neden olabilir. Özellikle arpacık göz kapağınızın içindeyse mutlaka bir doktora görünün. Doktorunuz uygun ve steril bir şekilde arpacığı boşaltabilir.

Arpacık ne kadar sürede geçer?

Çoğu arpacık basit ev tedavileriyle birkaç günde kendi kendine iyileşir. Bazen süreç 7-10 gün de sürebilir. Ancak arpacık çoğu zaman ciddi tıbbi bir sorun değildir. Sadece rahatız edicidir.

Arpacık bulaşıcı mı?

Arpacık bulaşıcıdır. İçindeki bakteriler günlük kullandığınız havlular, yastık kılıfları, çarşaflar bezlerle ya da ellerinizle başkalarının gözlerine de bulaşabilir ve o kişide de arpacık veya başka bir enfeksiyon oluşmasına neden olabilir.

Arpacığı önlemek

Gözlerinize dokunmadan önce ellerinizi sabun ve suyla yıkayın.
Kirli havluları gözlerinize değdirmeyin.
Son kullanma tarihi geçmiş makyaj malzemeleri kullanmayın.
Kontakt lensleri düzenli olarak dezenfekte edin ve temizleyin ve kontak lenslerinizi takmadan önce ellerinizi mutlaka yıkayın.
Göz kapaklarınızı yukarıda bahsettiğimiz şekilde düzenli olarak temizleyin.
Her gece uyumadan önce göz makyajınızı çıkarın.
Arpacığı olan biriyle havlu ya da yastık kılıfı paylaşmayın.