Kan şekeri (glukoz), kanda bulunan ve vücudun ana enerji kaynağı olan şekerdir. Bu şekeri özellikle pirinç, patates, ekmek, meyveler gibi karbonhidrat içeren yiyeceklerden alırız. Kanda glukoz seviyesinin normalın altında (hipoglisemi) ve normalin üstünde (hiperglisemi) olması pek çok sağlık sorununa neden olabilir. Örneğin diyabet, glukoz seviyesinin çok yüksek olduğu bir hastalıktır. Ayrıca insülin kullanan hastalarda kan şekeri düşüklüğü de görülür. Diyabet tedavisinin amacı kandaki glukoz seviyesini normal aralıklarda tutmaktır. Çok şiddetli durumlar dışında basit uygulamalarla bu sağlanabilir. Eğer diyabet hastasıysanız kan şekerinizi her gün birkaç kez kontrol etmeniz, ilaç kullanmanız ve özel bir diyet uygulamanız gerekebilir.
Kan şekeri nedir?
Yiyeceklerden alınan glukoz kan dolaşımı aracılığı ile tüm hücrelere taşınır. İnsülin (pankreasta üretilen bir hormon), hücrelerin enerji için glukoz kullanmasına yardımcı olur.
Vücut, ihtiyacı olandan fazla glukoz aldığında bunu daha sonra enerji olarak kullanmak için karaciğerde ve kaslarda depolar veya yağa dönüştürür. Eğer alınan glukoz yeterli değilse vücut normal işlevlerini yerine getiremez.
Kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi)
Kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi), kandaki şeker seviyesinin normal değerlerin altına düşmesi durumudur ve hemen tedavi edilmezse tehlikeli olabilir. Çoğunlukla insülin kullanan diyabet hastalarında görülür.
Kan şekeri düşüklüğü belirtileri
- Aç hissetmek,
- Terlemek,
- Baş dönmesi,
- Karıncalanma hissi,
- Titreme ve çarpıntı
- Halsizlik
- Solgun görünme
- Ruh hali değişiklikleri (ağlama, kolay sinirlenme, karamsarlık vb.)
- Bulanık görme
- Konsantrasyon zorluğu
- Bilinç bulanıklığı ya da nöbet
- Anormal davranışlar (konuşma bozukluğu, sakarlık vb.)
- Uyku hali ya da uyumak
- Bayılmak
Kan şekeri nasıl yükselir?
Eğer hipoglisemi çok şiddetliyse ve hızla yükseltilmesi gerekiyorsa glukoz tabletleri işe yarayabilir. Hedeflenen karbonhidrat miktarı 15-20 gramdır, tabletleri almadan önce buna dikkat edin. Atıştırmalıklardan ya da glukoz tableti aldıktan sonra 15 dakika kadar bekleyin ve kan şekerinizi ölçün. Eğer yükselmemişse 15-20 gram kadar daha karbonhidrat alın ve normal seviyeye ulaşana kadar bu işleme devam edin.
Kan şekeri yüksekliği (hiperglisemi)
Diyabet tedavisinde amaç kandaki glukoz seviyesini mümkün olduğunca normale yakın tutmaktır. Ancak tedaviye rağmen yine de kan şekeri yükselebilir. Hafif ataklar çoğu zaman kolayca tedavi edilebilir ancak glukoz çok yükseldiyse diyabetik koma (ketoasidoz) ya da aşırı su kaybı gibi hayati tehlike yaratabilecek durumlara neden olabilir.
Kan şekeri yüksekliği belirtileri
- Baş ağrısı veya farklı ağrılar
- Aşırı susuzluk veya açlık hissi
- Sık idrara çıkma
- Uykulu veya halsiz hissetmek
- Bulanık görmek
- Dikkat dağınıklığı
- Ağız kuruluğu
- Şişkinlik hissi
- Yaraların geç iyileşmesi
Kan şekeri nasıl düşürülür?
- Beslenme değişikliği: Kan şekerinin yükselmesine neden olan kek, kurabiye gibi şekerli yiyecekler veya şekerli içeceklerden kaçınmanız gerekir.
- Bol su içmek: Su içmek, fazla şekeri idrar yoluyla vücuttan atmaya ve eğer dehidrasyon (su kaybı) durumunuz varsa bunu gidermeye yardımcı olur.
- Keton testi: Tip 1 diyabet hastasıysanız ve kan şekeriniz 250 mg / dL’den fazlaysa, diyabetik ketoasidoz endişesinden dolayı doktorunuz keton için idrar veya kan testi isteyebilir.
- Düzenli egzersiz: Yürüyüş ya da yüzme gibi vücudu çok hırpalamayan egzersizler hem kilo vermenize yardımcı olur hem de kan şekerini düşürebilir (Eğer idrar ya da kan testinde keton bulunursa egzersiz yapmamanız gerekir).
- İnsülin doz ayarı gerekebilir.
- Doktorunuz kan şekerinizi daha sık ölçmenizi önerecektir.
Kan şekerinin normal değeri
Hedeflenen glukoz seviyeleri herkes için farklı olabilir, ancak genel olarak:
Normal açlık kan şekeri değerleri
- Diyabetsiz kişiler için: 70-99 mg / dl (3.9-5.5 mmol / L)
- Diyabet hastaları için: 80-130 mg / dl (4.4–7.2 mmol / L)
Normal tokluk kan şekeri değerleri
Yemeklerden 2 saat sonra:
- Diyabetsiz kişiler için: 140 mg / dl’den az (7.8 mmol / L)
- Diyabet hastaları için: 180 mg / dl’den az (10,0 mmol / L)
Normal HbA1c değerleri
- Diyabetsiz kişiler için: % 5.7’den az
- Diyabet hastaları için: % 7,0’dan az
Kan şekeri ölçümü
Düzenli ölçüm, kullandığınız ilaçların etkisini ölçmeye ve kan şekerinizin yükseldiğini veya düştüğünü tespit etmeye yardımcı olabilir.
Kan şekeri ne sıklıkla ölçülür?
Ölçüm sıklığı genellikle diyabetin tipine ve tedavi planına göre belirlenir.
Tip 1 diyabette kan şekeri ölçümü
Tip 1 diyabet hastalarının günde 4-10 kez ölçüm yapmaları gerekebilir. Belirlenen ölçüm zamanları genellikle şöyledir:
- Yemeklerden ve atıştırmalıklardan önce
- Egzersiz öncesi ve sonrası
- Yatmadan önce
- Bazen gece boyunca
Tip 2 diyabette kan şekeri ölçümü
- İnsülin kullanan tip 2 diyabet hastalarında insülin türüne ve miktarına bağlı olarak günde birkaç kez ölçüm gerekebilir. Ölçümlerin genellikle yemeklerden ve yatmadan önce yapılması önerilir.
- Eğer orta seviye veya uzun etkili insülin kullanıyorsanız, sadece kahvaltı ve akşam yemeğinden önce ölçüm yapmanız yeterli olur.
- Tip 2 diyabeti insülin dışı ilaçlarla veya sadece diyet ve egzersizle yönetiyorsanız, kan şekerinizi günlük olarak test etmeniz gerekmeyebilir.
Sürekli glükoz ölçüm monitörü
En yeni tip cihazlarda vücuda takılan bir verici, kan şekeri bilgilerini sensörden bir akıllı telefon uygulamasına gönderir. Hatta bazı cihazlarda bir alıcı cep telefonuna sürekli veri gönderir ve kan şekeri çok hızlı yükselir ya da düşerse alarm çalar.
Yorum yazabilmek için oturum açmanız gerekir.